Parlament Europejski chce uznać pierwotną biomasę drzewną za surowiec niezrównoważony. Wejście takiego prawa w życie skutkowałoby daleko idącymi negatywnymi następstwami, a przede wszystkim znaczącym spadkiem podaży bioenergii, która w dużej części odpowiada za produkcję ciepła w Europie. Czy w trudnej sytuacji na rynku energetycznym Unia Europejska uzna drewno za paliwo niezrównoważone? Co to będzie znaczyło?

Unia Europejska to światowy lider transformacji energetycznej. Dzięki szeroko zakrojonym działaniom zwiększyła swój ambitny cel ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Przekroczyła tym samym swoje cele w zakresie energii odnawialnej, zapewniając 22% energii ze źródeł odnawialnych do 2020 r. Było to 2% więcej niż oczekiwano. Nie można także ukryć, że motorem tego sukcesu była bioenergia. Czy Unia Europejska jest gotowa skreślić swój sukces?

Kontrowersyjny pomysł w Unii Europejskiej

Niepokoje na rynku związane z importem paliw z Rosji są coraz większe z uwagi na zbliżający się sezon grzewczy. Embargo na rosyjskie surowce i wysokie ceny za energię elektryczną stwarzają wrażenie, że braki w ogrzewaniu tej zimy są jak najbardziej prawdopodobne. Wobec tego Parlament Europejski postanowił dokonać przeglądu dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii. Jedna z propozycji wydaje się być całkowicie irracjonalna i groźna pod kątem bezpieczeństwa energetycznego. Mianowicie Komisja Ochrony Środowiska Parlamentu Europejskiego (ENVI) zaproponowała, aby uznać bioenergię wykorzystującą pierwotną biomasę drzewną za niezrównoważoną, a więc już nie odnawialną.

Zrównoważona bioenergia stanowi prawie 60% europejskiej energii odnawialnej, co przekłada się na 21% energii produkowanej w Europie. Inną z jej zalet jest to, że nie jest uzależniona od ogromnego importu, który aktualnie najbardziej zagraża bezpieczeństwu energetycznemu Europy. Wskaźnik importu biomasy do celów energetycznych wynosi poniżej 4%, co oznacza mniej niż 1% całego importu UE. Dla porównania, gaz ziemny, którego 84% pochodzi z zagranicznych źródeł, stanowi aż ⅓ importu energii w Unii Europejskiej. Bioenergia jest zatem kluczowym zasobem, zapewniającym Europejczykom bezpieczeństwo energetyczne.

Co to jest biomasa pierwotna?

Zostawiać drewno w lesie - i tak, i nie

Idea zrównoważonej gospodarki leśnej zakłada, że nie można dopuścić do pozostawienia nadmiernej ilości martwego drewna w lasach. Powód jest prosty - zwiększa to ilość paliwa dostępnego dla pożaru lasu w cieplejszych okresach, umożliwiając tym samym szybkie rozprzestrzenianie się ognia.
Z innej strony, część martwego drewna należy pozostawić w lasach, aby chronić różnorodność biologiczną. Niemniej jednak jest już wymagane prawem krajowym i obowiązującymi przepisami dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii.

Polityka leśna nie bez powodu jest zarządzana bezpośrednio przez państwa członkowskie, a nie na szczeblu UE. Lasy w różnych częściach Europy mają różne wymagania i specyfikę, a ustalenie jednego uniwersalnego podejścia na szczeblu europejskim znacznie obniżyłoby poziom różnorodności zasobów leśnych w Europie. Inne potrzeby będzie miała tajga w Finlandii, a inne bór sosnowy w Polsce.

Konsekwencje zmiany prawa unijnego

Poprzez proponowane rozwiązanie kwestii biomasy pierwotnej może pojawić się problem z dostawami energii. W aktualnym kryzysie spowoduje to jeszcze większy wzrost cen i rozprzestrzenienie się ubóstwa energetycznego, ponieważ w krótkim okresie zrównoważoną bioenergię można zastąpić jedynie droższym gazem ziemnym i węglem. Sztuczne zwiększenie zapotrzebowania na surowce kopalne będzie prawdopodobnie wymagało zwiększenia importu energii. Państwa już teraz borykają się ze zwiększeniem krajowej produkcji paliw kopalnych i zabezpieczenie nowych umów handlowych w celu zastąpienia rosyjskich paliw kopalnych. 

W planie REPowerEU, Komisja Europejska postawiła sobie cel jakim jest zastąpienie minimum 155 mld m³ gazu z miksu energetycznego. Pierwotna biomasa drzewna mogłaby zastąpić co najmniej 40 mld m³. W połączeniu z popularyzacją pomp ciepła, Europa ma szansę zastąpić paliwa kopalne w ogrzewnictwie. Jeśli nowa propozycja zostałaby przyjęta, dostawcy byliby teraz zmuszeni do zastąpienia odnawialnej i produkowanej w kraju bioenergii.

Czy takie prawo ma rację bytu?

Ustalenie ograniczeń w celu ochrony lasów może wydawać się dobrym pomysłem, jednak to tylko pozory. Rynek drzewny i bioenergetyczny to potężny sektor europejskiej gospodarki. Te ograniczenia rynkowe skutecznie ograniczyłyby innowacyjność i zwiększyłyby ryzyko łamania prawa i utraty zaufania do ustawodawców.
Dla przykładu, Szwecja wprowadziła ustawę o włóknach drzewnych próbowała ograniczyć wykorzystanie niektórych materiałów, aby nie mogły być wykorzystywane do bioenergii. Spowodowało to poważne zakłócenia na rynku, a ustawa została uchylona sześć lat później.

Jakie będą dalsze decyzje? Unia może nie wprowadzić tego prawa, wprowadzić je w różnym stopniu, albo wdrożyć coś na zasadzie mechanizmu handlu emisjami. Obecnie to tylko propozycja, ale jej możliwe skutki spowodowałyby kolejne podwyżki za energię.

Źródło: Bioenergy Europe, Termomodernizacja.pl, globenergia.pl